Chrystus się rodzi!
Boże Narodzenie to obok Zmartwychwstania najradośniejsze święto w kalendarzu Cerkwi. Znane jest też jako Wcielenie Chrystusa, bo Jezus urodził się człowiekiem i przyszedł na ten świat, by nas zbawić.
Refleksje nt. znanej Ikony Bożego Narodzenia
Mark Williams 23.12.2010, przekład Piotr Bein
Autor opisuje się tak: anglikański walijski wikariusz z ewangelickiego/charyzmatycznego skrzydła Kościoła, powoli zakochuje się w Prawosławiu.
Tradycyjna ikona narodzenia Pana Naszego i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, przedstawia Stwórcę wszechświata wchodzącego do historii jako nowonarodzone dziecię. Ikona pokazuje też następstwa tego wydarzenia w ziemskim życiu. Zdumiewające, jak reprezentacja narodzin Zbawiciela różni się w Prawosławiu od tej na Zachodzie, gdzie widzimy narodziny Dzieciątka oraz dobro i ludzkość Boga, który się nam rodzi. Prawosławie bardziej podkreśla wielkie misterium wstąpienia Boga między ludzi, realizacji obietnicy przyjścia Mesjasza.
Centralną figurą nie jest jednak Dziecię, tylko Maria. Większa od innych postaci, widnieje w środku, oparta na czerwonej poduszce. Przede wszystkim symbolizuje to danie nam Boga poprzez Theotokos, Matkę Boską, Bogurodzicę. Często ikony nie przestawiają Jej zwróconej do Niemowlęcia, tylko do nas, bo jest Matką wszystkich ludzi.
Potrójny promień spływa z nieba – Święta Trójca. Józef siedzi na dole po lewej. Wg apokryfów, Szatan przyszedł powiedzieć Józefowi, że niemożliwe jest narodzenie z dziewicy.
Konstrukcja
W tle, nieprzyjazny świat od czasu wypędzenia z Raju. W środku Maria, centralna, nieproporcjonalna postać spoczywająca w pieczarze oraz Jezus, dziecię w żłobie, owinięte w pieluszki.
Teologia
Ikonę przepełna symbolizm. Bezradna figurka w pieluszkach to zupełne poddanie Chrystusa fizycznym warunkom rządzącym ludzkością. Ziemia daje Mu pieczarę. Zwierzęta (wół i osioł) symbolizują ludzi, którzy jeszcze nie poznali Boga i wpatrują się w Niego w milczącym podziwie, a ludzkość ofiarowuje Jemu kogoś z siebie, Matkę Dziewicę. Żłobek przypomina trumnę, a Jego pieluszki odzienie pogrzebowe.
Gwiazda
Niebo wita Go gwiazdą, światłem mądrości. To jest znak, że Chrystus przyszedł dla wszystkich: Bo w nim [świetle mądrości], gwiazda nauczyła gwiazdom służących [magów] kłaniać się Tobie, Słońce Prawdy, i poznać Ciebie, Jutrzenko na wysokości (Tropar Bożego Narodzenia). Na niektórych ikonach są trzy promienie z gwiazdy, symbolizujące Świętą Trójcę.
Mędrcy [kapłani-astrologowie perscy, Trzej Królowie w tradycji łacińskiej – PB] i pasterze przynoszą swe dary – również na znak, że Chrystus przyszedł dla wszystkich.
Kobiety na dole z lewej są położnymi. Znaczy to, że Jezus narodzil się w normalny sposób i potrzebował kąpieli, tak jak normalne niemowlę.
Przepowiednia starotestamentowa
Pod linią śodkową ikony są drzewo, wół i osioł. Drzewo to Pień Jessego z przepowiedni, że pęd wyrośnie z pnia ojca Króla Dawida: I wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu… (Izajasz 11:1-2). Wół i osioł też nawiązują do starotestamentowej przepowiedni: Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela… (Izajasz 1:3). Niekiedy zwierząta pokazane są blisko Dzieciątka, ogrzewając Go oddechem.
Józef
Sprawiedliwego Józefa widać na dole z prawej, z dala od Jezusa i Bogurodzicy. A to dlatego, że nie był zaangażowany w cud Wcielenia Syna Bożego, lecz był obrońcą Marii i Jezusa. Starzec rozmawiający z nim to diabeł przynoszący Józefowi nowe zwątpienia. Diabeł sugeruje, że jeśli dziecko byłoby naprawdę boskie, to nie urodziłoby się w sposób ludzki. (Argument ten w rozmaitych formach ciągle wypływa w historii Kościoła. Jest podstawą wielu herezji.) Ilona ujawnia w osobie Józefa nie tylko jego osobisty dranat, ale też dramat całej ludzkości, trudność przyjęcia tego, czego rozum nie pojmuje – Wcielenia Boga.
Maria
Maria w środku patrzy ze swej pozycji spoczynku na Józefa, jakby chciała przezwyciężyć jego wątpliwości i pokusy. Nie jest Ona najważniejszą postacią ikony, lecz najbardziej dominuje. Niekiedy przedstawia się Ją klęczącą, ale wciąż zatroskaną.
Anioły
Anioły sławią Boga, doglądają wydarzenia i głoszą Nowinę pasterzom lub śpiewają. Na prawo siedzi młody pasterz ubrany w wieniec. Gra na flecie, okazując radość z Nowiny.
†††††††††††††††††††††††††††††††††
Tropar Bożego Narodzenia
W oryginale cerkiewnosłowiańskim:
W moim przekładzie:
Narodzenie Twoje, Chryste Boże Nasz,
zesłało światu promień mądrości:
bo gwiazdom służących
gwiazda nauczyła
kłaniać się Tobie, Słońce Prawdy,
i poznać Ciebie, Jutrzenko na wysokości:
Panie, chwała Tobie.
W angielskim tłumaczeniu na portalu Greckiej Prawosławnej Archidiecezji w Ameryce:
Your birth, O Christ our God,
dawned the light of knowledge upon the earth.
For by Your birth those who adored stars,
were taught by a star,
to worship You, the Sun of Justice
and to know You, Orient from on High.
O Lord, glory to You.
W angielskim tłumaczeniu Wikipedii:
Thy Nativity, O Christ our God,
has shone to the world the light of wisdom;
for in it those who served the stars
were taught by a star
to bow down before Thee, the Sun of Righteousness,
and to know Thee, the Daybreak from on high.
O Lord, glory to Thee.
Zauważ długość tekstu angielskiego, potrzebnego dla oddania treści cerkiewnosłowiańskiej: ok. 50 słów kontra 29. Mój przekład: 28 słów. Angielska wersja ok. 2/3 dłuższa! Zdumiewające! Często w tłumaczeniach z angielskiego łapię się na tym, że produkt jest krótszy od oryginału. Dlatego nazywamy się Słowianie – władający słowem? Szanujmy nasz język, jego pochodzenie i krewnych – to skarby nie do odtworzenia w świecie zachodnim.
1 comment
Comments are closed.